Biofeedback
Wykorzystanie metody na kursie prawa jazdyUmiejętność radzenia sobie ze stresem i własnymi emocjami bywa kluczowa nie tylko podczas zdawania egzaminu na prawo jazdy, ale również później, kiedy to prowadzimy samochód uzyskawszy już uprawniony dokument. Gdy człowiek pozostaje w stanie silnego stresu jego procesy poznawcze zaczynają gorzej funkcjonować, a to niesie za sobą szereg konsekwencji. Bardzo trudno zdać egzamin lub zostać dobrym kierowcą jeśli jazda samochodem jest dla nas wysoko stresogenna. Jeszcze gorzej rzecz ma się, kiedy nie potrafimy poradzić sobie z tym stresem. Istnieje na szczęście wiele dobrych technik pomagających zwalczać stres. Jednakże niektóre osoby nie potrafią sobie tak łatwo i szybko z owym stresem poradzić. Takie osoby najczęściej potrzebują wielu godzin nauki jazdy samochodem. Często też podchodzą wielokrotnie do egzaminów. Powoduje to u nich frustracje, zażenowanie, obniżenie ich samopoczucia oraz implikuje niską ocenę własnej osoby. Osoby te ponoszą również większe koszty zarówno czasowe, jak i finansowe. W takich wypadkach występuje jednak nie wszystkim znana – „droga na skróty”.
Owa „droga na skróty” polega na wykorzystaniu aparatury Biofeedback umożliwiającej nauczenie się radzenia sobie ze stresem. Kiedy człowiek jest zestresowany zmieniają się jego parametry psychofizjologiczne. Osoba przeżywająca stres ma inny zapis EEG, jej dłonie są zimniejsze i bardziej się pocą. Zmienia się również rytm oddychania oraz puls. Parametry te pokazują jak bardzo nasz organizm może przeżywać stres. Aparatura Biofeedback pozwala wychwytywać opisane powyżej zmiany w ludzkim organizmie. Umożliwia również uczenie się przetwarzania tych zmian. Dzięki seansowi Biofeedback można wytrenować np. umiejętność zmiany temperatury dłoni lub zapisu EEG. Nabywanie tych umiejętności spowoduje większą odporność na stres, pozwoli także na wprowadzenie ciała, jak i umysłu, w stan relaksu. Tak wygląda teoria w odniesieniu do treningów Biofeedback.
Należy w tym miejscu podkreślić, że zajęcia te powinny być prowadzone przez właściwie przygotowane osoby, posiadające zarówno doświadczenie, jak i specjalistyczne wykształcenie w tej dziedzinie. Samo podłączenie aparatury, jak i próby nauczenia się zmian parametrów swojego ciała dokonane bez pomocy profesjonalisty mogą okazać się nieskuteczne. Razem z treningiem Biofeedback należy wprowadzać inne klasyczne metody relaksacji, jak i samą wizualizację. Sukcesu w treningu tym nie można odnieść bez odpowiednio przeprowadzonej diagnozy. Ponadto, trening nie będzie efektywny jeżeli zbagatelizujemy wyciągnięte z diagnozy wnioski, ponieważ dopiero te wnioski pozwalają odpowiednio zaplanować szkolenie i odpowiednio dobrać wykorzystywane podczas niego narzędzia.
Jak więc wygląda przykładowy trening dla osób, które w czasie egzaminu przeżywają silny stres uniemożliwiający im właściwie funkcjonowanie intelektualne oraz fizyczne? Na początku z taką osobą winien być przeprowadzony wywiad psychologiczny. Wywiad ten pozwoli nam uzyskać wiele cennych informacji umożliwiających zaplanowanie zajęć. Pozwoli on również na określenie w jaki inny sposób można jeszcze polepszyć funkcjonowanie danej osoby. Następnie należy przeprowadzić diagnozę na stres. Wtedy też następuje podłączenie danej osoby do aparatury umożliwiającej śledzenie zmian psychofizjologicznych Aparatura ta za pomocą czujników ukazuje nam jak zmienia się temperatura, przewodność skóry, napięcie mięśniowe, zapis EEG etc. Uzyskane dane pozwalają zaobserwować w jaki sposób u danej osoby najbardziej uwidacznia się odczuwanie stresu. Jest to bardzo istotne, gdyż pozwala zdecydować przy pomocy jakiego czujnika przeprowadzany trening będzie najbardziej optymalny. Następnie przechodzi się do samych treningów. Przykładowa sesja może polegać na wyobrażaniu sobie jazdy samochodem w czasie egzaminu wraz z relaksacją ciała, tj. wraz ze zmianą parametrów psychofizjologicznych. Trenującemu wyświetla się film z egzaminu na prawo jazdy. W tym samym jednak czasie zadaniem trenującego jest relaksacja własnego ciała i umysłu. O zmianach parametrów ciała trenujący może dowiadywać się na kilka sposobów. Oprogramowanie przedmiotowego treningu może zostać tak skonstruowane, że wraz z postępującą relaksacją trenującego wyświetlany będzie film, natomiast w chwilach kiedy osoba się zestresuje, film ów będzie zatrzymany. Metodą prób i błędów można nauczyć się nie tylko czym jest relaksacja, ale również opanować swoje ciało i umysł, a tym samym przygotować się do wykonania jak najlepiej danego zadania. W naszym przypadku zadaniem tym jest zdanie egzaminu na prawo jazdy.
Oprócz problemów ze stresem kandydaci na kierowców borykać się mogą z problem koncentracji uwagi i małą odpornością na dystraktory. Dobry kierowca powinien umieć się skoncentrować, winien posiadać podzielność uwagi oraz nie rozpraszać się innymi, zazwyczaj mało istotnymi informacjami. W tym wypadku również niezbędna pozostaje właściwa diagnoza oraz odpowiednio dobrany trening koncentracji uwagi. Te dwa elementy niewątpliwie przyczynią się do łatwiejszego zdania egzaminu, a co jest jeszcze bardziej istotne – do lepszego opanowania sztuki prowadzenia pojazdu.
Diagnoza koncentracji uwagi powinna odbywać się za pomocą klasycznych testów psychologicznych, choćby za pomocą znanego już od wielu lat testu d2, jak i aparatury EEG Biofeedback. Aparatura ta pozwala, za pomocą sczytywania zapisu EEG i jego obróbki, określić czy dana osoba potrafi się koncentrować, a ponadto pokazać w jaki sposób owa koncentracja przebiega. Wymienione testy, zinterpretowane przez właściwą osobę, pozwalają dobrać odpowiedni trening. Najbardziej efektywne są treningi łączone. Właściwe szkolenie koncentracji uwagi powinno składać się z treningu EEG Biofeedback połączonego z innymi treningami poznawczymi. Należą do nich np. treningi pamięci roboczej. Tutaj warto zwrócić jeszcze uwagę, iż na rynku występuje wiele programów umożliwiających tego typu ćwiczenia. Niestety, tylko nieliczne mają potwierdzoną skuteczność. Ważne zatem jest aby cały trening był planowany przez odpowiedniego specjalistę. Przeprowadzona diagnoza bywa często czymś więcej niż połową sukcesu. Próba ominięcia tejże diagnozy może spowodować brak jakiegokolwiek efektu, zmarnuje natomiast nasz czas i wysiłek.
Osoby zainteresowane powyżej poruszaną tematyką zapraszam na stronę www.neurostimulus.pl. Jeszcze w tym roku ukażą się na niej cenne informacje na temat treningów poznawczych, jak również treningów relaksacyjnych. Ja ze swoje strony życzę wszystkim kandydatom na kierowców opanowania swojego umysłu i ciała. Wtedy na pewno zdanie egzaminu będzie już dużo prostsze.
psycholog Rafał Szewczyk
